در جایی که نمیدانیم ،جلو نرویم وادعا نکنیم واحتمال خطا واشتباه در خود بدهیم و درنتیجه طلب دانش ونور و هدایت کنیم والا به همان سرنوشت شیطان مبتلا میشویم .درموضوعاتیکه به تمامی ابعاد وحکمتهای آن احاطه نداریم حکم و قضاوت نکنیم . این قیاسهایی که مناط و مبنای آن را نمیدانیم همان شیوه شیطان است. در توضیح این مقام به دو حدیث توجه کنیم:
ابان بن تغلب که از اصحاب امام باقر و امام صادق علیهما السلام است میگوید:در مورد دیه زن ومرد مطالبی در عراق به گوش ما رسید و من به مدینه رفتم وخدمت امام علیه السلام رسیدم و گفتم که دیه یک انگشت مرد چقدر است ؟فرمود:ده شتر .گفتم دیه یک انگشت زن چقدر است؟فرمود:ده شتر .گفتم دو انگشت مرد چقدر است؟ فرمود :بیست شتر .گفتم دو انگشت زن چقدر است فرمود: بیست شتر.گفتم سه انگشت مرد چقدر است؟ فرمود:سی شترگفتم سه انگشت زن چطور؟فرمود سی شتر .گفتم چهار انگشت مرد چقدر؟فرمود:چهل شتر . گفتم چهار انگشت زن چقدر؟فرمود: بیست شتر .باتعجب گفتم در عراق شنیدیم و گفتیم که این را شیطان گفته است حضرت فرمود:آرام باش ای ابان که دین خدا را با این عقلهای ناقص نمیتوان فهمید و قیاس کرد . و اول کسی که این چنین قیاس کرد ابلس بود (که عاقبت بد شیطان بر کسی پوشیده نیست ).
حدیث دوم: ابوحنیفه که از ائمه اهل سنت و رئیس مذهب حنفی است گوید آمدم خدمت امام صادق علیه السلام وگفتم که در بیابان محتاج آب شدم وچون آب برای غسل نبود خود را در خاک غلطاندم (تاهمه بدنم را در خاک بگیرد همانطور که در غسل تمام بدن را آب بگیرد)یعنی خاک را بدل آب قرار دادم .حضرت از دلیل این کار جویا شدند عرضه کرد با عقلم قیاس کردم .حضرت فرمود:بگو ببینم نماز واجب تر است یا روزه ؟ابوحنیفه گفت:البته نماز .پس چرا زنها در هنگام قاعدگی نمارنمیخوانند و لازم نیست بعدا آن را قضاکنند، اما باید روزه را بعدا قضا کنند؟ ابو حنیفه نتوانست جواب دهد _حضرت فرمود :چرا در وقت بول ،شستن محل خروج کافی است ولی در خروج منی ؛باید تمام بدن شسته شود؟ابوحنیف نتوانست جواب بدهد .سپس حضرت فرمودند:پس دین خدا را نباید با عقول ناقص قیاس کرد و بدان اول کسی که که چنین کرد شیطان بود(بحار الانوار ) هر که چنین قیاس و استحسانی کند ؛کاری شیطانی کرده است .این قیاس و چنین عمل کردی ،یکی از شگردهای شیطان است که موجب گمراهی خود و دیگران میشود.